رفع فیلتر فیس بوک تنها یک مخالف بیشتر دارد؟
از زمان آغاز به کار دولت یازدهم، وضعیت دسترسی به فیس بوک یکی از پرسش های دایمی برخی رسانه ها بوده و هست. در این میان خبرهای زیادی نیز از عضویت برخی وزرا در این شبکه اجتماعی منتشر شد که در نهایت نیز صفحات منتسب به وزرا تکذیب شده و حتی دادستان کل کشور خبر از دستگیری جاعل صفحات وزرا در فیس بوک داد.
علی شمیرانی
سخنگوی قوه قضاییه در یکی از نشستهای خبری خود با رسانهها گفته بود: متاسفانه این روزها چندین شایعه شنیده میشود که براساس تحقیقها مشخص شد که اینها خلاف واقعه است. محسنی اژهای گفت: در شایعه اول نام تعدادی از افراد دولت یازدهم در فیسبوک پیدا شد و صفحهای به نام آنها باز شده بود و با تصویر خود آنها مطالبی به نقل از این افراد منتشر شد که هر کدام یکی پس از دیگری تکذیب شد و افراد دولت یازدهم اظهار کردند که نیازی به صفحه فیسبوک ندارند. سخنگوی دستگاه قضایی افزود: براساس پیگیریهای سیستمهای اطلاعاتی فردی که این کار متقلبانه را انجام میداد دستگیر شد و در حال حاضر در زندان است. باید پیگیری شود که انگیزه این فرد از این اقدام چه بوده که باعث شد چند هفته فضای کشور متشنج شود.
وی افزود: البته فعلا یک فرد بازداشت شده و ممکن است افراد دیگری مرتبط با این پرونده وجود داشته باشم.
نظر رییسجمهور چیست؟
اما این موضوع با اظهارات حسن روحانی رییسجمهوری ایران چندان جمع و جور نمیشود. رییسجمهور در جریان سفر به آمریکا درباره این شبکه اجتماعی مورد پرسش یکی از رسانههای این کشور مطالبی را مطرح کرد.
حجتالاسلام حسن روحانی رییسجمهوری اسلامی ایران در گفتوگو با شبکه ان.بی.سی آمریکا، در بخشی از این مصاحبه در پاسخ به سوال مجری برنامه در خصوص اینکه آیا مردم ایران به توییتر و فیسبوک میتوانند دسترسی داشته باشند، گفت: نظر دولت این است که مردم باید دسترسی داشته باشند به همه اطلاعات جهانی، نظارت ما باید نظارت اخلاقی و هویت ملی ما باشد.
وی همچنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه شما نقش شبکههای اجتماعی را در دیپلماسی چگونه میبینید و آیا قصد دارید از آن استفاده بیشتری ببرید، گفت: شبکهها نقش مهمی دوران انتخابات داشتند چراکه من ستاد قوی نداشتم. اما همه طرفداران من و همه حامیان من خصوصا جوانان از این شبکهها استفاده میکردند الان هم از این شبکهها استفاده میکنند، حتی از طریق این شبکهها بر کار دولت نظارت میکنند. من از فعالیت همه جوانان و از جمله نظارت بر کار دولت خوشحالم. البته خودم به شخصه برنامه خاصی در شبکههای اجتماعی ندارم، ولی طرفداران من برنامههای متنوعی دارند.
ماجرای یک استثنا به نام محمدجواد ظریف
اگرچه برخی وزرا حضور خود در شبکه اجتماعی را تکذیب میکنند اما گویی وزیر خارجه از این ماجرا مستثناست.
محمدجواد ظریف به قولی دیپلماسی فیسبوکی در پیش گرفته؛ به سخنان داخلیها و خارجیها پاسخ میدهد و لحظه به لحظه مردم را از طریق توییتر در جریان کارهایش میگذارد. به این ترتیب به نظر میرسد تنها وزیر خارجه مجاز به استفاده آشکارا از این شبکههای اجتماعی فیلترشده در کشور است.
اما ظاهرا وزیر خارجه در استثناهای دسترسی به این شبکهها تنها نیست. خبرگزاری تسنیم روز سهشنبه هفته گذشته نوشت: حضور یک روزه رییس سازمان حفاظت محیط زیست در استان سمنان و جلسات وی با مدیران کل، نخبگان و فعالان زیست محیطی و خبرنگاران این استان با حاشیههای جالبی همراه بود.
در جلسه با فعالان محیط زیست استان سمنان بارها و بارها آدرس صفحه فیسبوک رییس سازمان محیط زیست به عنوان بخشی از «نشانیهای ارتباط با سازمان حفاظت از محیط زیست و معصومه ابتکار» از ویدیو پروژکتور استانداری سمنان پخش شد تا همه ما یقین پیدا کنیم که فیسبوک در دولت تدبیر و امید همهگیر شده و امری عادی است!
وزیر ارشاد و درخواست آزادسازی فیسبوک
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز چندی پیش اظهاراتی در خصوص این شبکه اجتماعی داشت که تقریبا به صفحه نخست اکثر روزنامههای کشور راه یافت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برداشته شدن فیلترینگ شبکه اجتماعی فیسبوک و دسترسی راحت به آن گفت: نه تنها فیسبوک بلکه باید سایر شبکههای اجتماعی نیز قابل دسترسی باشند همان طور که الان هستند اما باید قید "غیرقانونی" برداشته شود.
علی جنتی در حاشیه نخستین نشست فعالان رسانههای دیجیتال در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا فیلترینگ فیسبوک برداشته و دسترسی به آن تسهیل میشود یا خیر؟ افزود: این مساله مربوط به کمیته فیلترینگ است که مستقیما زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و این وزارتخانه فقط یک نماینده در کمیته یاد شده دارد.
جنتی افزود: باید با اعضای این کمیته صحبت کنیم که نه تنها فیسبوک بلکه سایر شبکههای اجتماعی نیز قابل دسترسی باشد و قید غیرقانونی برداشته شود.
پیشنهاد وزارت ارتباطات برای تغییر فیلتر فیسبوک
محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز با اشاره به پیشنهاد این وزارتخانه برای تغییر سیاستهای فیلترینگ شبکه اجتماعی فیسبوک گفت: در صورت وجود زیرساختهای فنی پیشنهاد تغییر مدل فیلترینگ فیسبوک و دیگر سایتهای اینترنتی را داریم به نحوی که مردم بتوانند خودشان پلیس اینترنت شوند و از آن درست استفاده کنند.
محمود واعظی در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه باید صفحات آموزنده شبکه اجتماعی فیسبوک در دسترس باشد و نیز مدل فیلترینگ براساس محتوا باشد تا مردم بتوانند از محتوای مفید این شبکه اجتماعی استفاده کنند گفت: هماکنون از نظر فنی امکان تفکیک صفحات مناسب و نامناسب بر اساس محتوا در سایتهای اینترنتی وجود ندارد اما گروهی در حال انجام این کار برای اجرای فنی آن هستند.
وی در خصوص سیاست وزارت ارتباطات در زمینه رفع فیلتر صفحه اجتماعی فیسبوک گفت: کمیتهای در قوه قضاییه در خصوص تعیین مصادیق فیلترینگ فعالیت میکنند که یکی از معاونان من به عنوان نماینده وزارت ارتباطات در آن کمیته عضو است. ما هر کدام نظراتی داریم اما باید نظراتمان را در دولت هماهنگ و در این کمیته مطرح کنیم. اما در نهایت تصمیمگیری باید در کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ انجام شود.
وی افزود: فیسبوک یک شبکه اجتماعی است که در آن صفحات بسیار خوب وجود دارد ولی برخی از صفحات آن نامناسب است. با رفع فیلتر صفحات مناسب و آموزنده فیسبوک قطعا موافقیم اما باید یک مکانیزمی وجود داشته باشد که بتوان صفحات مناسب را از نامناسب تفکیک کرد.
رفع فیلتر مطرح نیست
اگرچه وزیر ارتباطات و وزیر ارشاد به عنوان دو عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه هستند که فیلتر فیسبوک با نظر این کمیته انجام شده است، اما در همین حال یک عضو دیگر کمیته مذکور میگوید: خبری از رفع فیلتر این شبکه اجتماعی نیست.
عضو ناظر مجلس در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه گفت: با وجودی که برخی از مسوولان دولتی صحبتهایی مبنی بر رفع فیلتر سایتهای اجتماعی مطرح کردهاند ولی تا این لحظه موضوع رفع فیلتر از سایتهای اجتماعی به ویژه فیسبوک در دستور کار قرار نگرفته است. رمضانعلی سبحانیفرد گفت: کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه به صورت مرتب هر دو هفته تشکیل جلسه داده و به پروندههای مختلف رسیدگی میکند ولی تا این لحظه رفع فیلتر سایتهای اجتماعی در دستور کار قرار نگرفته است.
نماینده مردم سبزوار افزود: جلسات کارگروه برای رسیدگی به عملکرد سایتهای خبری و غیرخبری و تعیین مجرمانه بودن یا نبودن اقدامات این سایتها در فضای مجازی به صورت مرتب برگزار میشود. وی همچنین از تشکیل جلسه کارگروه در چهارشنبه این هفته خبر داد.
فیسبوک یک مخالف بیشتر دارد؟
اما چگونه است که با نظرات صریح اعضای کابینه و شخص رییسجمهوری، فیسبوک همچنان فیلتر است؟ شاید در این مرحله و به قول فوتبالیها روی کاغذ باید جواب این سوال را در ترکیب اعضای کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه جست.
در سایت دبیرخانه دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه آمده است، این کارگروه براساس ماده 22 قانون جرایم رایانهای تشکیل و مسوولیت نظارت بر فضای مجازی و پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی را به عهده دارد. اعضای این کارگروه عبارتند از:
1- دادستان کل کشور (رییس کارگروه)
2- وزیر یا نماینده وزیر اطلاعات
3- وزیر یا نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
4- وزیر یا نماینده وزیر دادگستری
5- وزیر یا نماینده وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
6- وزیر یا نماینده وزیر علوم تحقیقات و فناوری
7- وزیر یا نماینده وزیر آموزش و پرورش
8- فرمانده نیروی انتظامی
9- یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی
10- یک نفر از نمایندگان عضو کمیسیون قضایی و حقوقی به انتخاب این کمیسیون به تایید مجلس شورای اسلامی
11- رییس سازمان تبلیغات اسلامی
12- رییس سازمان صدا و سیما
13- نماینده دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
اگرچه بر خلاف اظهارات و مواضع مسوولان دولتی عضو مجلسی این کارگروه تایید کرده که تاکنون موضوع رفع فیلتر شبکه اجتماعی فیسبوک در کمیته تعیین مصادیق مطرح نشده است، اما نگاهی به ترکیب اعضای حاضر در این نشست نشان میدهد که دولت شش نماینده و سایر نهادها هفت نماینده در این کارگروه دارند.
به این ترتیب اگر فرض را بر این بگیریم که تمام نمایندگان دولت با هم یکنظر بوده و تمام نمایندگان سایر نهادها نیز همنظر هستند، آیا باید به این نتیجه رسید که رفع فیلتر فیسبوک تنها یک مخالف بیشتر دارد؟