فناوران - محمود احمدی، دبیر کل بانک مرکزی با هشدار به برخی بانک ها که در اجرای سامانه «صیاد» (صدور یکپارچه الکترونیک دسته چک) تعلل داشتند، اخطار داد در صورت عدم نهایی سازی و اجرای این سامانه با اقدامات انضباطی و تضییقی بانک مرکزی مواجه خواهند شد. 

بر اساس این گزارش ۴ بانک دولتی، ۶ بانک خصوصی و یک بانک مشترک با وجود اخطار و تاکید بانک مرکزی در پیاده سازی این سامانه که به جهت شفاف سازی هرچه بیشتر در زمینه صدور دسته چک و افزایش امنیت و شخصی سازی آن طراحی و اجرا شده است، تعلل داشته و با وجود تمدید مهلت اجرا تا شهریور ماه سال جاری همچنان از اجرای کامل آن سرباز می زنند. از این رو دبیر کل بانک مرکزی با ارسال این نامه متذکر شد: تمدید مهلت تا شهریور به جهت رفع پاره ای مشکلات اعلامی از سوی بانک ها بوده و این مهلت تمدید نخواهد شد.

دبیر کل بانک مرکزی پیش تر با بیان اینکه اهداف اجرای این طرح شامل ارتقای ضرایب امنیتی و اعتباربخشی به برگه چک از طریق طراحی امنیتی و استفاده از مرکب و کاغذ امنیتی است، گفته بود: استانداردسازی جانمایی موارد نوشتاری، طرح ظاهری، محتوا و ابعاد چک و به تبع آن کاهش عملیات تصدی گری، مدت زمان ورود اطلاعات در فرم های واگذاری چک در سامانه چکاوک، افزایش دقت انجام کار در امور واگذاری چک ها به دلیل فراهم شدن امکان فراخوانی اطلاعات ثابت از اهداف این سامانه است.

محمودی افزود: سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک «صیاد» به بررسی صلاحیت دارنده دسته چک از طریق اصلاح فرآیند صدور دسته چک و سامان دهی به وضعیت اعطای دسته چک و اعتبارسنجی متقاضیان با استفاده از سامانه های اعتبارسنجی موجود در بانک مرکزی کمک می کند.

وی ادامه داد: ایجاد شفافیت اطلاعاتی و جلوگیری از سوء استفاده های ناشی از تبانی شعب به منظور اختصاص دسته چک به متقاضیان فاقد صلاحیت نیز مد نظر است. در این طرح به منظور ایجاد شفافیت حداکثری در کارکرد حساب جاری اشخاص، با اختصاص «شماره شناسه استعلام» مرتبط به سریال هر برگ از دسته چک متقاضی و ثبت و به روزرسانی برخط اطلاعات مربوط به چک برگشتی؛ گیرندگان چک می توانند با استعلام این شناسه از سامانه استعلامات بانک مرکزی، اطلاعاتی درباره صحت نام صاحب حساب و سابقه چک برگشتی وی دریافت و درباره پذیرش یا عدم پذیرش آن تصمیم گیری کنند.

به گفته احمدی ایجاد شفافیت اطلاعاتی از طریق برپایی نظام استعلام همگانی درباره چک های برگشتی زنگ خطری برای صادرکنندگان چک های بلامحل است که در صورت تخلف و عدم اقدام برای رفع سوء اثر سابقه چک های برگشتی، این اطلاعات در اختیار دریافت کننده چک هم قرار خواهد گرفت و عملاً سایر برگه های چک، بلااستفاده خواهد بود. به عبارت دیگر این موضوع فعالیت اقتصادی متخلفان را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.

سامانه صیاد با هدف متمرکزسازی درخواست های دسته چک، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و جلوگیری از اختصاص دسته چک به افراد فاقد صلاحیت راه اندازی شده است که گامی بلند در راستای کاهش آمار چک های برگشتی خواهد بود. هرچند در قوانین کشور بر ضمانت حقوقی و ثبتی و همچنین ضمانت اجرایی کیفری با چک تاکید زیادی شده اما آمار چک های برگشتی در کشور همچنان بسیار زیاد است. از مهم ترین راه های کاهش حجم وسیع چک های برگشتی در کشور در کنار ارایه آموزش های لازم به افراد در سطوح مختلف، استقرار یک سیستم جامع تبادل اطلاعات بین بانک هاست؛ به این معنی که به محض برگشت چک از بانک، سایر بانک ها به سرعت از این امر مطلع شده و از تحویل دسته چک جدید به صاحب این حساب خودداری کنند. براساس آخرین آمار بانک مرکزی در فروردین ماه ۱۳۹۶ در کل کشور بالغ بر ۷,۴ میلیون فقره چک به مبلغی بالغ بر ۳۸۰ هزار میلیارد ریال مبادله شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب 6/25 و 4/40 درصد کاهش نشان می دهد.