اکنون در سبد فراسو علاوه بر محصولاتی که همه با آن آشناییم، محصولات هوشمند مثل تبلت هم دیده می شود، وضعیت این محصولات در بازار چگونه است و چرا خط تولید بعضی از محصولات مثل تلویزیونهای فراسو متوقف شد؟
علیپور: در این سه دهه، ما در زمینههای مختلف محصولات و تجهیزات رایانه ای فعالیت کردهایم و به طور مشخص در زمینه صفحه کلید، ماوس و اسپیکر دارای سرمایه گذاری قابل توجهی هستیم. همانطور که می دانید مدتی نیز به بازار مانیتور و تلویزیون وارد شدیم. از زمانی که تبلت بازار قابل توجهی در کشور پیدا کرد به طور جدی تولید این محصول را آغاز کردیم و به طور قطع از انگشت شمار تولیدکنندگان واقعی در حوزه ICT هستیم که به هیچ وجه میانه ای با تولید نمایشی برای اخذ دریافت صرفا سوبسید نداریم. اما اینکه خط تولید برخی محصولات مانند کیبورد ماندگار بوده و خط تولید برخی محصولات مدت کوتاهی جمع شده است، دلایل خود را دارد.
دلیل نخست این است که ما باید خود را با قوانین کشور که بعضا بسیار غیر منطقی و به اشتباه وضع می شوند تطبیق دهیم. به علاوه ما یک واحد اقتصادی صد در صد شفاف و کاملا منطبق بر قانون هستیم، هر جا که پدیده قاچاق و شبه تولید وارد شده و دولت نتوانسته جلوی آن را بگیرد، ما ناچار شدیم از آن حوزه خارج شویم. اگر محصولی مانند تلویزیون به طور موقت در کاتالوگ ما گنجانده شده است، به این دلیل بوده که نتوانسته ایم با قاچاقچی و شبه تولید رقابت کنیم. در واقع فرق ما با برندهای معروف کره ای در تولید تلویزیون این است که آنها یک یا چند مدل را در ایران مونتاژ کرده و ده ها مدل دیگر به هر شکل ممکن وارد کشور می شود اما با زنجیری که دولت خود ما بر پای فراسو زده است، باید تمام مدل های لازم برای بازارسازی را با هزینه هنگفت در ایران تولید کنیم.
قانون غیرمنطقی ممنوعیت برون سپاری که تنها سد راه برندهای شفاف داخلی چون فراسو شد، عملا منتج به ایجاد دیواری بلند جلوی رشد و توسعه برند ایرانی شد و در واقع از حضور نام ایرانی در این بازار جلوگیری کرد. این قانون در دولت نهم با تصور اشتباه ایجاد اشتغال بیشتر و انتقال ظرفیت تولید برون سپاری شده به داخل کشور وضع شد و متاسفانه علیرغم مشخص شدن نتایج آن که عملا ظرفیت موفق ایجاد شده برای حضور برند ایرانی در بازار سخت افزار کشور را به برندهای خارجی هدیه کرده است، هنوز دولت جدید هم قدمی در راه اصلاح آن بر نداشته است.
تجربه ثابت کرده است که هیچ برند موفقی در دنیا نمیتواند خود را از برون سپاری محروم کند. این بلا را دولت بر سرمان آورد و مجبور شدیم ظرفیت بازار فراسو را در بسیاری محصولات از جمله تلویزیون به خارجی ها واگذار کنیم. این قانون بهرغم اذعان بسیاری از مسوولان به غیرمنطقی بودن آن، هنوز تغییر نکرده است و اثرات آن نیز قابل مشاهده است. درنتیجه هیچ آدم عاقلی دیگر روی برند ایرانی سرمایهگذاری نمیکند.
آیا قاچاق تبلت و شبه تولید آن در کشور، مشکلی در روند تولید این محصول و بازار آن ایجاد نکرده است؟
قاچاق مدلهای مختلفی دارد. به اعتقاد من کم اظهاری خود نوعی قاچاق محسوب میشود که البته متاسفانه مسوولان مبارزه با قاچاق کشور چنین اعتقادی در عمل ندارند. اکنون 90 درصد قاچاق تبلت به صورت کم اظهاری صورت میگیرد. درواقع کالا در گمرکات کشور در تعداد یا ارزش کم اظهار میشود. درحالی که اگر قانونی گذاشته میشود همه باید آن را اجرا کنند.
رشیدی: البته قاچاق فرمت دیگری هم دارد و آن هم کارتهای بازرگانی یکبار مصرف است. مشکلی که این کارتها ایجاد میکند در کالاهایی مثل تبلت بیشتر نمود دارد. تعرفه تبلت 5 درصد است، بنابراین کسی نگران تعرفه نیست. بلکه بحث مهم VAT یا مالیات بر ارزش افزوده است.
کسی که قانونی کار میکند، حداقل 9 درصد از کسی که با کارت یکبار مصرف کار میکند، به خاطر قانون مالیات بر ارزش افزوده عقبتر است. همچنین حداقل 25 درصد بر درآمد به دلیل مالیات بر عملکرد نسبت به کارت بازرگانی یکبار مصرف و بی نام و نشان عقب تر است. اینها را بگذارید کنار هم ببینید چگونه میتوان رقابت کرد.
علیپور: در صنفی کار میکنیم که متوسط سود بین 6 تا 7 درصد است و به خاطر شمول ۹ درصد مالیات ارزش افزوده افرادی که با کارت بازرگانی یکبار مصرف فعالیت میکنند، بسیار جلوتر از افرادی هستند که شفاف و قانونی کار میکنند. بیش از یک دهه است که قانون VAT در ایران اجرا میشود. در هیچ کجای دنیا سابقه ندارند که 10 سال از اجرای قانون بگذرد و 50 درصد از فعالان اقتصادی (فروشگاه ها) آن قانون را اجرا نکنند.
افرادی مانند ما واردات رسمی شفاف و کاملا قانونی دارند و بخش تولید نیز مجبور است قانون مالیات بر ارزش افزوده را کاملا رعایت کنند، به همین دلیل فعالیت آنها کاملا شفاف است. از این رو بسیاری حاضر نیستند با آنها کار کنند. اینگونه افرادی که با کارت بازرگانی یکبار مصرف کالا را وارد میکنند، همواره از ما جلوتر هستند.
چقدر از سهم بازار تبلت را در اختیار دارید؟
در زمینه تبلت فعلا به صورت سفارشی کار می کنیم و تبلتهایی خاص برای نهادها و ادارات دولتی با محدودیت و امکانات مشخص میسازیم.
از دو سال قبل در گروه فراسو شرکت جدید فنافزارهای هوشمند فراسو تاسیس شده است که نسل جدید محصولات ما را هدایت میکند. محصولاتی که صرفا سختافزار نیستند، بلکه یک راهکار کامل اعم از سختافزاری و نرمافزاری برای مصرف کننده است.
پس میتوان گفت فراسو هم ازجمله شرکتهای بزرگ سختافزاری است که به سمت محصولات با راهحلهای یکپارچه میرود؟
بله کاملا درست است. شرکت فراسویی که از قدیم میشناسید به نام شرکت صنایع رایانه فراسو، بازوی صددرصد تولیدی گروه است. اما شرکت دیگر ما یعنی فن افزارهای هوشمند فراسو از همه امکانات سایر شرکت های گروه فراسو استفاده میکند و با نرمافزارهایی که خود تولید میکند محصولات جدید مثل صندوق فروشگاهی یا تبلت ارایه می کند.
یعنی بخش نرمافزاری و سختافزاری صندوق فروشگاهی توسط فراسو تولید می شود؟ چند سال است که خط تولید این محصول راه اندازی شده است؟
رشیدی: صددرصد محصول در فراسو تولید می شود و از بهمن پارسال محصول به بازار عرضه شده است.
در حال حاضر طبق قانون، واحدهای صنفی ملزم به تجهیز صندوق فروشگاهی هستند. فکر میکنید چقدر بتوانید این سهم بازار را به خود اختصاص دهید؟
رشیدی: شرکتهایی که در این حوزه پروانه تولید دارند، تعداشان از انگشتان دست کمتر است. اما فراسو تولیدکننده واقعی و در حال کار صندوق فروشگاهی و دارای محصول در بازار است. در واقع ما هرگز برای تولید به انتظار قرارداد و رانت ننشسته ایم.
علیپور: از وقتی بوی این کباب بلند شد، خیلیها ادعا کردند، پروانه تولید گرفتند و متاسفانه بعضی هم با همین ادعا ارزش سهامشان را به صورت مصنوعی در بورس بالا بردند و مشکلات زیادی برای سهامداران ایجاد کردند.
رشیدی: ما در سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات رایانه فراخوان دادیم. در این فراخوان سه دسته از شرکت ها خودشان را به ما معرفی کردند. دستهای که تولید میکنند، دستهای که پروانه تولیدی دارند و دستهای که علاقهمند هستند در این زمینه کار کنند.
در مجموع 14 شرکت خودشان را به ما معرفی کردند. 7 شرکت دارای پروانه تولید بدون خروجی اعلام وجود کردند و بقیه هم ابراز تمایل کردند.
اما بازار بزرگ است و حجم بازار باید بین تولیدکنندگان و واردکنندگان صندوق فروشگاهی تقسیم شود؟
رشیدی: بازار آنقدر که میگویند بزرگ نیست و در مورد آن اغراق شده است. ما سه میلیون واحد صنفی داریم که لزوما همه مشمول فراخوان استفاده از صندوق فروشگاهی نخواهند شد. شهرهای کوچک با توجه به محدودیتهایی که دارند ممکن است مشمول فراخوان نشوند. دوم اینکه اجباری برای استفاده از صندوق فروشگاهی نیست. منظور مجموعه سختافزاری و نرم افزاری است که عملکرد صندوق فروشگاهی را انجام دهد. ممکن است برخی با یک سخت افزار و نرم افزار مورد تایید سازمان امور مالیاتی کار را جلو ببرند.
واقعیت این است که متقاضی زیادی وجود ندارد. التهاب بی جا به بازار میدهند. این التهاب شاید به این دلیل است که نیم نگاهی به مساله واردات باشد و اینگونه القا کنند تولیدکنندگان داخلی قادر به تامین نیستند.
در حال حاضر ظرفیت تولید فراسو در زمینه صندوق فروشگاهی چقدر است؟
رشیدی: بر اساس پروانه تولید، در یک شیفت 145 هزار صندوق فروشگاهی در سال تولید میکنیم. اما ظرفیت ما خیلی بیشتر است و میتوانیم تا 350 هزار صندوق در سال تولید کنیم.
این گفت و گو ادامه دارد.