مازیار نیک نژاد

شبکه کارت‌هاي بانکي ايران از سال 1381 و با آغاز فعاليت شبکه تبادل اطلاعات بين بانکي ( شتاب) به عنوان سویيچ ملي کارت به صورت يکپارچه آغاز به کار کرده و در حال حاضر تمامی کارت‌هاي صادره توسط بانک‌ها در کليه پايانه هاي پرداخت الکترونيکی نصب شده در سراسر کشور به اين واسطه پذيرش مي شوند. مرکز شتاب تحت نظارت "اداره نظام هاي پرداخت- بانک مرکزي" راهبري مي‌شود. اين اداره پس از تهاتر اقلام مربوط به به تراکنش هاي کارتي بانکي تا روز بعد، مبالغ مربوط به تسويه بين بانکي را در حساب تسويه ريالي بانک ها نزد " اداره معاملات ريالي – بانک مرکزي " اعمال مي‌کند.
 استفاده از خدمات مرکز شتاب براي دارندگان کارت هيچ گونه هزينه‌اي ندارد، اما بانک‌هاي عضو طبق توافق حاصله مبالغي را تحت عنوان کارمزد استفاده از پايانه يکديگر به شتاب و يکديگر پرداخت مي  کند.
استاندارد پيغام هاي مرتبط با تراکنش هاي بانکي در مرکز شتاب و تمامی ابزارهاي پرداخت و بانکداري الکترونيکي ايران، استاندارد ايزو 8583 است. همچنين براي هر تراکنش ( نقل و انتقال مالي) در ATM، صدور مجوز الکترونيکي از سوي  بانک صادر کننده کارت و يا موسسه مرتبط ديگري، از طريق شبکه هاي مخابراتي لازم است. اين کار اغلب براساس همين استاندارد انجام مي‌پذيرد. اين استاندارد از اجزاي ذيل تشکيل شده است:
- ايزو ۸۵۸۳  پيغام‌هاي توليد شده ناشي از تراکنش هاي مالي مبتني بر کارت – مشخصات پيغام‌هاي  شتابي
  ايزو ۱-۸۵۸۳ مربوط به کارت‌هاي مبادلاتي بانکي - قسمت اول، تعريف پيغام، عناصر داده‌ها
  ايزو ۲-۸۵۸۳ مربوط به کارت‌هاي مبادلاتي بانکي – قسمت دوم، مربوط به روال ثبت کدهاي شناسايي موسسه‌ها و نهادهاي پولي و مالي
  ايزو 3-۸۵۸۳ مربوط به کارت‌هاي مبادلاتي بانکي - قسمت سوم، روش  نگهداري پيام‌ها، عناصر داده ها و ارزش هاي کد
بخش عمده اي از  دستگاه‌هاي خودپرداز موجود در کشور (به غير از تعداد معدودي از دستگاه هاي متعلق به برخي از موسسات مالي و اعتباري) به شبکه شتاب متصل هستند که به مشتريان امکان برداشت يا سپرده گذاري را از دستگاه‌هايي که به بانک مربوطه که در آن حساب دارند يا در کشوري که حساب‌شان در آن نگهداري مي‌شود تعلق ندارد را نيز مي‌دهند.
در صورت رفع تحريم هاي بانکي بين المللي، با اتصال خودپردازها به شبکه هاي بين المللي، مشتريان قادر به برداشت پول و سپرده گذاري در خودپردازهاي بانک‌هاي ديگرکشورها نيز مي‌شوند. علاوه بر اين برداشت پول براي جهانگردان ساير کشورها (با پول رايج کشورمان) نيز امکان پذير خواهد بود.
برخي از شبکه هاي مهم بين بانکي  در خارج از ايران عبارتند ازPULSE, PLUSE, Cirrus, Interac و Link
بسياري از بانک‌ها مبالغ برداشتي از دستگاه‌هاي خود پرداز را تامين مي‌کنند. در برخي موارد اين مبالغ فقط در اختيار کاربراني که مشتري بانکي که دستگاه در آن نصب شده نيستند قرار مي‌گيرد. خودپردازها به طور معمول از طريق يک خط تلفن يا خطوط ارتباطي Leased به کنترل کننده خودپرداز (ATM Controller) متصل مي‌شوند. خطوط Leased براي اين منظور مناسب تر از خطوط تلفن هستند زيرا ارتباط با مرکز از طريق خطوط Leased بسيار سريع‌تر برقرار مي‌شود، هرچند برقراري ارتباط از طريق خط تلفن کم‌هزينه‌تر است. به همين دليل در خودپرداز هاي کم ترافيک، خطوط تلفن براي برقراري ارتباط خودپرداز با مرکز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين مشکل به تدريج با رايج شدن استفاده از اتصالات پرسرعت VPN در بستر اينترنت حل شده است. استانداردهاي ارتباطي معمول در لايه هاي پايين تر براي ارتباط ATM با بانک شامل SNA روي SDLC، TC500 روي Async و X.25 و TCP/IP بر روي Ethernet هستند.
علاوه بر روش‌هاي متفاوتي که براي حفظ امنيت نقل و انتقال پول در ATM ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد، ممکن است تمامي ترافيک ارتباطي بين خودپرداز و پردازشگر نقل و انتقال (Transaction Processor) نيز از طريق متدهايي همچون ‘SSL’ مخفي سازي شود.
ادامه اين مطلب را مي‌توانيد در همين ستون، هفته آينده دنبال کنید.
*ریيس هيات مديره شرکت رايان نيک