«سناب» و «نشتا» اطلاعات بانکی را شفاف می کنند
پروژه «سناب» چند سالی است که در بانک مرکزی برای شفاف سازی اطلاعات این بانک کلید خورده است. با پیشرفت این پروژه، «نشتا» برای شفاف سازی اطلاعات کل شبکه بانکی کلید خورده است. نیما شکاری مدیر این پروژه ها در گفت وگو با سایت بانکداری الکترونیکی این دو سامانه را توضیح داده است.
یکی از محورهای مهم انضباط پولی بحث شفافیت و استاندارد بودن اطلاعات است. یکی از اهداف سناب هم همین است. در ابتدا یک پلن کلی از این پروژه ارایه کنید.
اولین دستورالعملی که برای اصلاح نظام بانکداری و پولی ابلاغ شد به سال ۸۶ برمی گردد که هیات وزیران در آن سال آیین نامه نظام بانکداری الکترونیکی را مصوب کرد. بحث تحول در بانکداری مباحث بانکداری نوین مطرح شد. سپس دستورالعمل شورای پول و اعتبار در همان سال 89 دقیقا با قید همان عبارات به شفافیت و تمرکز اطلاعات بانکی پرداخت و تکلیف نظام بانکی دانست و در اسفند ۸۹ هم در قانون برنامه پنجم توسعه دقیقا قید کربنکینگ داریم که براساس آن بانک ها را ملزم به ایجاد کربنکینگ کرده است.
در این میان دستورالعمل شفافیت و تمرکز اطلاعات بانک هاست که ماده مهم آن عینا اینگونه است: تمامی بانک ها و موسسات اعتباری مکلفند تمامی داده های مربوط به عملیات بانکی خود اعم از جذب سپرده ها، اعطای تسهیلات و ارایه انواع خدمات بانکی به صورت ریالی و ارزی را منحصرا در یک سامانه بانکی یکپارچه ثبت، پردازش و نگهداری کنند. نحوه تولید، پردازش و نگهداری داده ها و تبدیل آنها به اطلاعات باید مطابق با استانداردهای فنی و اجرایی بانک مرکزی صورت پذیرد.بر این اساس پروژه سناب (سامانه نظارت الکترونیکی بانک ها) اینجا کلید خورد تا هم فرایندها و هم دیتامدل بانکی را هدف بگیرد. شروع به کار جدی پروژه از سال ۹۱ بود. که در آن سال، منشور پروژه تدوین شد و طی جلسات مستمری که با بانک مرکزی برگزار شد، تیمی هم در بانک مرکزی تشکیل شد تا بتوانند اطلاعات موجود را به مجری بدهند و مشکلات را انتقال دهند و آنچه که در این میان خیلی به ما کمک کرد بحث چارچوب IFW بود. این مدل به ما گفت که یکپارچه بودن به عنوان یک هدف را از کجا می خواهید آغاز کنید. از کجا می خواهید بدانید که آنچه تهیه کرده ایم جامعیت و کاملیت و قابلیت توسعه دارد.
در پایان سال ۹۲، سناب در کدام نقطه قرار داشت.
در حقیقت اتفاقی که در پایان سال ۹۲ افتاد این بود که سناب روی IFW پیش رفت و منجر به این شد که همایش IFW در پایان سال توسط بانک مرکزی برگزار شود. در واقع بعد از این همایش، تغییری جدید در سال جدید انجام شد. اول اینکه سناب تا پایان سال ۹۲ کاری که انجام داد این بود که بخشی از اطلاعات موجود بانک ها را در بانک مرکزی به صورت داشبورد تجمیع کرد و به خود بانک مرکزی تحویل داد. این اطلاعات و داشبورد به عنوان یک فرایند مداوم همچنان در حال تکمیل شدن است. چون می دانید که وقتی حجم اطلاعات بالایی وجود دارد که مداوما باید بروزرسانی شود، پروژه شما ongoing می شود یعنی اینکه همواره در حال بروزرسانی و افزایش حوزه های کاری است.
سناب سال ۹۲ دارای چه بخش هایی بود؟
سناب سال ۹۲ تلاش کرد که فرایندهای IFW را بشناسد تا بتواند به نظام بانکی بشناساند. در حوزه فرایندها با کمک تیم دکتر شریفی در شرکت خدمات انفورماتیک به IFW ورود کردیم و بر این اساس به بانک مرکزی اعلام کردیم، تا یک چارچوب مشترک فرایندی در نظام بانکی پیاده نشود ما داده تمیز و موثری جمع آوری نخواهیم کرد. بر همین اساس همایش در اسفندماه برگزار شد. چراکه معتقد بودیم تا بانک ها وارد گود نشوند و IFW را نشناسند و در حقیقت فعالیت بر مبنای چهارچوب را نشناسند و به اشتراکی در چهارچوب نرسیم، نمی توانیم انتظار دیتای درست داشته باشیم.
سناب اکنون چند شاخص را در بر می گیرد؟
اکنون با توجه به حوزه ای که آغاز کردیم یعنی حوزه دفتر کل های بانکی، اطلاعات این بخش را تجمیع کرده ایم. خلاصه دفاتر کل از جمله مهم ترین گزارش هایی است که بانک ها هر ماه به بانک مرکزی ارائه می دهند و روی این گزارش ها در ادارات مختلف بانک مرکزی فرایندهای مختلفی انجام می شود و در نهایت دیتای خام را به اطلاعات قابل استفاده تبدیل می کنند.
این مساله فقط برای بانک مرکزی است یا بانک ها را هم شامل می شود؟
سناب فقط برای بانک مرکزی است اما برای اینکه برای بانک ها هم قابل استفاده شود، نام پروژه به «نشتا» تغییر کرد. بر این اساس پروژه جدیدی به نام نشتا برای نظام بانکی تدوین شد. خلاصه عبارت «نظام شفافیت و تمرکز اطلاعات» است، این پروژه قصد دارد به فرایندهای بانک ها ورود کند و در واقع همایش IFW نقطه شروع نشتا است و از این به بعد در نزد بانک ها نشتا مورد استفاده قرار خواهد گرفت و به تعبیر دیگر سناب یکی از زیرمجموعه های نشتا است که در درون بانک مرکزی استفاده می شود.
نحوه تعامل سناب و نشتا چگونه است؟
نشتا بیشتر به فرایندها می پردازد. بدین معنی که نشتا به بانک ها اعلام می کند فرایند وام دهی آنها باید شامل این ۵ آیتم باشد، به عبارت دیگر یک چهارچوب واحد را برای بانک ها اعلام می کند تا آن را اجرایی کنند و این در حالی است که بانک ها در جزییات آزادی عمل دارند تا بتوانند در بازار رقابت کنند.