فناوران- یکی از ضعف های مهم در مورد عملکرد بانک مرکزی در راه اندزای این گونه سامانه ها، در کنار ضعف های فنی، نبود اطلاع رسانی دقیق است. موضوعی که صدای اعتراض رییس کل بانک مرکزی را هم در پنجیمن همایش نظام های پرداخت در بهمن ماه سال گذشته درآورد و از نبود اطلاع رسانی کافی در مورد دستاورهای الکترونیکی بانک مرکزی به خصوص سامانه چکاوک به شدت انتقاد کرد.  قرار بود این سامانه در قالب جشن پرواز راه اندازی شود اما این جشنواره لغو شد تا چکاوک در سکوت خبری بال بگشاید. 

سامانه چکاوک با هدف ساکن سازي لاشه چک و کنترل و نظارت بانک مرکزی بر گردش چک در کشور  تعریف شد. برای این منظور تصوير و داده های چک تهیه و توسط سامانه به بانک عهده (مقصد) واگذاری (ارسال) می شود. بانک عهده پس از کنترل های مرسوم در سیستم بانکی چک را تعیین وضعیت کرده و پاسخ مربوطه را توسط سامانه چکاوک به بانک واگذارنده (مبدا) برمی گرداند.

در انتهای روز کاری توسط سامانه سند، تسویه بین بانکی تهیه و به سامانه ساتنا برای تسویه ارسال می شود. بانک مرکزی در هر مرحله از گردش چک نظارت داشته و می تواند بنا به الزام ورود کرده و کنترل مربوطه خود را اعم از لغو چک انجام دهد. سامانه چکاوک یکی از حلقه های سامانه های ملی پرداخت است.

چکاوک اکنون تصویر چک را تا درون شعبه می آورد اما به دلیل منفک بودن از کر مرکزی بانک و آفلاین بودن بخش ارتباطی با بانک در درون شعبه یک مکانیزم دستی نیاز است تا چک دوباره به سیستم برگردد. بعد از اینکه تصویر چک از بانک مبدا به بانک مقصد ارسال می شود متصدی مربوطه باید از تصویر چک یک پرینت بگیرد و به سیستم کر بانک مراجعه کرده و حساب را چک کند اگر حساب دارای موجودی کافی بود سند را صادر و چک را پاس می کند سپس به سامانه چکاوک برگشته و اینجا نیز اطلاعات لازم را وارد کرده و سند جدید می زند. اگر هم در حساب موجودی لازم وجود نداشته باشد در سیستم کربنکینگ بانک سند برگشت زده و به چکاوک بر می گردد و همین عملیات را بر اساس اسلوب مورد نظر به چکاوک اعلام می کند. این فرایند نیمه اتوماتیک خود باعث بروز خطاهای زیادی می شود.

به گفته کارشناسان اما در این مورد دو اشکال اساسی وجود دارد یکی ایجاد هزینه زیاد و غیر ضروری و دوم نیمه اتوماتیک بودن که باعث بروز خطای قابل توجه و بعضا عمدی و کندی در فرایند می شود. طبیعی است این دو خطا از کیفیت تحقق اهداف نظارتی خواهد کاست.

اگر این سامانه با اتصال به سامانه کر بانک ها امکان مکانیزه شدن کامل را می یافت قطعا اهداف نظارتی بانک مرکزی نیز بیشتر محقق می شد بدین شکل که تصویر چک با انتقال به سیستم کر هر بانک  امکان خوانش و سپس عملیات را می یافت. 

حوزه سامانه های CIS در دنیا بیشتر روی استاندارد X9 متمرکز است. این استاندارد استفاده از MICR را توصیه می کند. استاندارد MICR  استفاده از جوهر مغناطیسی و دستگاه های خوانش این تکنولوژی است. این تکنولوژی افزون بر قدیمی بودن نقاط ضعف دیگری هم دارد. از جمله این که به دلیل محدودیت طول رشته مغناطیسی داده های زیادی را نمی توان درون آن قرار داد ضمن اینکه تا خوردن چک از ناحیه این نوع جوهر آسیب دیده تلقی شده و نمی تواند توسط دستگاه خوانده شود. در طرح چکاوک پس از بررسی های بعمل آمده تصمیم بر استفاده از رمزینه (بارکد) دو بعدی گرفته شده که می تواند داده های بیشتری را درون خود قرار داده و نیاز به دستگاه های ویژه ای برای خوانش ندارد . در حال حاضر برای استفاده از سامانه چکاوک شعب بانک ها برای واگذاری به لحاظ سخت افزاری باید مجهز به دستگاه خوانش چک بوده و همچنین به شبکه Nibn متصل باشند. برای شعبی که تنها وظیفه تعیین وضعیت چک را بر عهده دارند نیاز به دستگاه خوانش چک نبوده و می توانند توسط نرم افزار ایستگاه کاری سامانه چکاوک، چک های خود را تعیین وضعیت کنند. به لحاظ فرهنگی برای مشتریان بانکی این تسهیل فراهم شده که می توانند انتظار داشته باشند که حداکثر پس از یک روز کاری پس از واگذاری چک خود در بانک، وجه آن در حساب خود نزد آن بانک واریز شود. در نهایت این که گستردگی شعب بانک ها، حجم زیاد چک در گردش، تراکنش های حجم چک نسبت به سایر تراکنش های بانکی، درگیر بودن تمام شعب بانک های کشور در این سامانه از اصلی ترین چالش های طرح بوده که خوشبختانه این مشکلات برطرف شده و امروز این سامانه برای کل استان های کشور عملیاتی شده است.