غلامحسین کریمی، رییس اتحادیه دستگاه های مخابراتی دیروز به خبرگزاری فارس گفت که سازمان صنعت، معدن و تجارت و اتحادیه مخالف نمایندگی انحصاری موبایل در ایران هستند. وی اعلام کرد حتی اگر شرکت مادر به یک شرکت ایرانی نمایندگی انحصاری داده باشد، قانون با احراز شرایطی اجازه فعالیت به دیگر بازیگران را نیز می دهد.
اما بد نیست به این موضوع از جنبه دیگری هم بپردازیم. اگر واقع بینانه به بازار موبایل کشورمان نگاه کنیم، می بینیم از چند سال پیش که بالارفتن غیر منطقی تعرفه بازار موبایل کشور در ورطه قاچاق افتاد، بازار ایران تفاوت زیادی با بازارهای دنیا کرد و این بازار با وجود ورود کالاهای قاچاق و تقلبی، به بازار بسیار پرسودی تبدیل شد. حالا با برداشته شدن تحریم ها و احتمال ورود نمایندگی اصلی شرکت های بزرگ گوشی ساز دنیا، زمزمه هایی درباره انحصار برخی شرکت ها در بازار موبایل به گوش می رسد که در این گزارش به بحث و بررسی آن می پردازیم.
مزیت های ایجاد انحصار
اما همانطور که ذکر شد، انحصار یا عدم انحصار لااقل در بازار کشورمان طرفداران و مخالفان زیادی دارد که ابتدا به مزیت ها و دلایل آن می پردازیم.
1- برچیده شدن گارانتی های غیر متفرقه
حتی اگر یک بار هم به بازار موبایل سری زده باشید، حتما با گارانتی های مختلف برای یک گوشی مواجه شده اید که هر کدام با نام هایی شبیه به هم ارایه می شوند و مشتری نمی تواند بین آنها انتخاب کند و از سوی دیگر مشخص نیست که کدام گارانتی اصلی است و کدام یک گارانتی متفرقه اند. مگر اینکه مشتری گوشی خود را از نمایندگی های اصلی خریداری کند که در بازار ایران بسیاری از مشتریان تمایلی به خرید از نمایندگی های اصلی ندارند. بر این اساس اگر مشتری اطلاع دقیقی از گارانتی های اصلی نداشته باشد قطعا متضرر می شود و هرگز خدماتی در صورت خرید گوشی دریافت نخواهد کرد.
حال آنکه ایجاد نماینده انحصاری به برچیده شدن گارانتی های متفرقه و عمدتا بدون پشتوانه منجر خواهد شد.
2- فت قابل ملاحظه قاچاق
در حال حاضر بیش از 90 درصد بازار موبایل کشورمان در انحصار قاچاق است و تا برچیده شدن قاچاق از بازار موبایل کشورمان راه درازی در پیش است. از کاهش تعرفه که بگذریم شاید وجود نمایندگی های متعدد و نبود یک نماینده اصلی یا رسمی و انحصاری برای یک گوشی یکی از دلایلی است که باعث می شود گوشی های قاچاق در بازار بیشتر موجود باشد و راه دور زدن واردات رسمی برای قاچاقچی راحت تر باشد.
اما اگر یک برند یا نماینده انحصاری و مستقیم آن در کشور فعال باشد، به منظور حمایت از برند خود هم که شده مانع فعالیت های موازی، متفرقه و قاچاق در بازار خواهد شد.
3- عدالت قیمت
اگرچه شرکت های جدیدی که به تازگی یا وارد بازار موبایل کشور شده اند یا شرکت هایی که اقدام به ارایه سرویس خدمات پس از فروش جدید کرده اند، قصد دارند قیمت را در سراسر کشور یکسان ارایه کنند، اما اگر برای خرید گوشی به بازار مراجعه کرده باشید، غیر از نمایندگی رسمی، هر فروشگاهی قیمت متفاوتی برای گوشی ارایه می دهد. بنابراین با وجود نمایندگی های متعدد احتمالا قیمت ها هم متغیر خواهد و هر شرکت نمایندگی برای رقابت با سایر شرکت ها بسته به شرایط و خواست خود هر قیمتی که مایل باشد اعلام می کند که در این زمینه هم مشتری در زمان انتخاب سردرگم خواهد شد.
حال آنکه در این خصوص هم وجود شرکت اصلی یا نمایندگی مانع بروز مشکلاتی از این دست خواهد شد و نوعی عدالت در قیمت گذاری و ساماندهی صورت می گیرد.
4- تحویل کالا به شکل کامل
برای بسیاری پیش آمده که هنگام خرید یک گوشی با جعبه ای روبه رو شده اند که حاوی لوازم جانبی فابریک کارخانه سازنده نیست و برخی از لوازمی که پیشتر کارخانه داخل جعبه گذاشته توسط فروشنده برداشته شده و سپس برای هر کدام از این لوازم مشتری باید هزینه اضافی پرداخت کند. لذا به نظر می رسد یکی از راه های حل این سواستفاده حضور انحصاری یک برند یا نماینده مستقیم آن در کشور است.
5- جلب اعتماد و وفاداری مشتری
در حال حاضر یک فروشگاه اینترنتی یا سنتی معمولا طیف وسیعی از گوشی های برندهای مختلف را به شکل درهم یا انحصاری عرضه می کند.
این فروشگاه ها نیز بسته به شرایط خود و بازار می توانند هر زمان که مایل باشند، فروش محصولات یک برند را متوقف کرده و سراغ برند دیگری بروند و تعهد خاصی به برند خاصی ندارند.
حال آنکه ایجاد یک نمایندگی انحصاری که تنها متعهد به فعالیت با یک برند خاص است، منجر خواهد شد تا با تمام توان در حفظ اعتماد و وفاداری مشتری ها و مصرف کنندگان آن برند کوشا و فعال باشد.
6- نمونه هایی از انحصار مثبت
اما مثال بارز تمام مواردی که در خصوص مزایای انحصار ذکر شد را می توان در عملکرد شرکت اپل یافت که به شکل انحصاری وارد بازار هر کشوری می شود و با نمایندگی خاصی همکاری نمی کند و محصولاتش را به شکل مستقیم به دست مشتری می رساند و به این شکل همه مشتریان می توانند با خیال راحت چه از لحاظ اصل بودن گارانتی و نیز خدمات پس از فروش خرید کنند. از سوی دیگر می توان به انحصار ال جی در بازار موبایل کشورمان اشاره کنیم که حتی در پاساژ علاءالدین به عنوان بزرگ ترین مرکز خرید و فروش گوشی، نمی شد حتی یک دستگاه گوشی بدون گارانتی یا تقلبی از آن پیدا کرد.
مخالفان چه می گویند
با تمام این تفاسیر اما غلامحسین کریمی، رییس اتحادیه دستگاه های مخابراتی معتقد است که تجربه نشان داده با حضور چندین شرکت نمایندگی، خدمات مطلوب تری به مصرف کننده ارایه خواهد شد همچنان که در سال های گذشته که برند نوکیا برند پر مصرفی در بازار موبایل ایران بود اما با حضور چندین نمایندگی فعال وضعیت خدمات این کالا در کشور با وجود تعداد زیاد مصرف کنندگان مطلوب بود.
به گفته رییس اتحادیه دستگاه های مخابراتی، تک قطبی شدن بازار مشکلاتی را برای مصرف کننده ایجاد می کند و می تواند زمینه بروز سوء استفاده هایی را فراهم کند و اگر شرکت مادر به یک شرکت ایرانی نمایندگی انحصاری کالا و خدمات خود را ارایه کند قانون راه را برای ورود دیگر بازیگران نیز باز گذاشته است و در صورتی که وارد کننده دیگری صلاحیت فروش و ارایه خدمات خود را اثبات کند مجاز به فعالیت خواهد بود.
کلام آخر
اگرچه سازمان صنعت، معدن و تجارت و اتحادیه مذکور مخالف انحصار نمایندگی برای گوشی های موبایل است، اما مصداق چیزی که این نهادها از آن حمایت می کنند امروز پیش روی همه ما قرار دارد و آن تنوع قیمت ها، گارانتی های کاغذی، گوشی های تقلبی، بی توجهی به مشتری و غیره است.