راهبردهای طراحی و تولید تراشه در ایران

آی‌تی‌من- یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد به دلیل پیچیدگی‌های فنی و اقتصادی صنعت میکروالکترونیک، ماهیت جهانی زنجیره تأمین این صنعت، یکی از دلایل کلیدی موفقیت آن تا به امروز بوده و دستیابی به خودکفایی کامل در زمینه نیمه‌هادی‌ها برای هر شرکت یا کشوری امری محال به شمار می‌آید. با این وجود، به دلیل تسریع تنش‌های ژئوپلیتیکی، ایجاد تعادل مجدد و تقویت موقعیت کشورها در زنجیره جهانی تأمین تراشه برای دولت‌ها امری ضروری به شمار می‌آید. در این شرایط نقش آفرینی در زنجیره تولید جهانی نیمه‌هادی‌ها برای کشوری نظیر ایران که تحت تأثیر محدودیت‌های مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با این حوزه در جهان قرار دارد از اهمیت و پیچیدگی بیشتری نیز برخوردار است.

در این راستا برای ایران نیز در یک رویکرد حداقلی برنامه ریزی برای کاهش آثار منفی و تهدیدات اقتصادی و امنیتی بالقوه این صنعت و در یک رویکرد حداکثری تلاش برای فراهم کردن زمینه‌های نقش آفرینی در زنجیره جهانی نیمه‌هادی‌ها امری ناگزیر به حساب می‌آید.

راهبردهای پیشنهادی توسعه صنعت میکروالکترونیک در کشور باید در دو حوزه مکمل تقویت جریان طراحی تراشه کشور و اقدام در راستای ساخت و تولید تراشه دنبال شود.
بر اساس این گزارش،‌ مدل کسب وکاری طراحی تراشه و برونسپاری آن به کارخانه‌های تولید تراشه خارجی (Fabless) یکی از متداول‌ترین رویکردها در صنعت میکروالکترونیک است. این رویکرد علاوه بر کاهش هزینه‌های ثابت سرمایه گذاری در تولید می‌تواند تا حد قابل توجهی نگرانی‌های کشور در زمینه رفع پایدار نیازمندی‌ها و ارتقای امنیت تراشه‌های کشور منجر شود.

راهبردهای مورد نیاز در این بخش عبارتند از: ایجاد مراکز خدمات طراحی تراشه، برنامه ملی بومی سازی تراشه‌های پرکاربرد و راهبردی و ورود به بازارهای جهانی طراحی تراشه.

این گزارش در زمینه ساخت تراشه (Fab) نیز توضیح می‌دهد که در حال حاضر بخش زیادی از چالش‌های حوزه میکروالکترونیک کشور از دسترسی پیچیده و دشوار به کارخانه‌های تولید تراشه ناشی می‌شود و در این شرایط راهبردهایی مانند: ایجاد دسترسی پایدار به فب‌های خارجی در کوتاه مدت،  نقش آفرینی در زنجیره مواد اولیه در میان‌مدت و  احداث کارخانه فب در کشور در بلندمدت توصیه شده است.

گزارش مذکور بیان می‌دارد که به دلیل حساسیت‌های تحریمی بر ایران در حوزه خرید تراشه و دسترسی به زیرساخت‌های تولیدی کارخانه‌های فب یکی از اصلی‌ترین راهبردهایی که باید در کوتاهمدت توسط دولت دنبال شود، پیگیری ایجاد دسترسی پایدار به یک یا چند کارخانه فب خارجی از طریق مذاکره و همکاری با کشورهای همسو نظیر چین و روسیه است.

گزارش مرکز پژوهش‌ها حاکی است که برای کشوری مانند ایران میزان سرمایه گذاری لازم برای تأسیس یک کارخانه فب با فناوری سیلیکونی و اندازه ۶۵ تا ۹۰ نانومتر که بتواند برطرف کننده غالب نیازهای صنعتی کشور در طول یک تا دو دهه آینده باشد حدود یک میلیارد دلار سرمایه گذاری ثابت برآورد می‌شود.