اینترنت کالای لوکس نیست

آی‌تی‌من- بخشی از پیمایشِ اخیر مؤسسۀ بینا تحت عنوان «مصرف کالاها و خدمات فرهنگی»، در عرصه «فجازی» به بررسی میزان و نوع استفاده جامعه از اینترنت و خدمات آن پرداخته است که این پیمایش، از افراد بالای ۱۸ سال، از کل کشور به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی و از طریق تلفن انجام شده است؛ داده‌ها قابلیت روایت کل جامعه، اعم از شهر و روستا را دارد.

در این پیمایش، درصدهای قابل توجهی از انواع فعالیت جامعه، مرتبط با اینترنت، بررسی شده که نشان می‌دهد، ۷۳ درصد مردم از اینترنت استفاده می‌کنند و نیمی‌از جامعه در طول روز با موتورِ جست‌وجوی گوگل سروکار دارند.

باتوجه به اینکه این روزها استفاده از اینترنت و نیاز به آن، یک نیازِ ضروری فرهنگی، محسوب می‌شود، مشخص شده که جوان روستایی و شهری به طور میانگین تفاوتی در میزان مصرف اینترنت ندارند؛ همچنین باتوجه به همین موضوع، ۹۶ درصد از دانشگاهیان از اینترنت استفاده می‌کنند.

در راستای نوع بهره‌مندی جامعه از اینترنت، باید اشاره کرد که درصد عضویت افراد جامعه در اینستاگرام ۴۴ درصد، فیس‌بوک ۴ درصد، توئیتر ۴ درصد و لایکی ۱ درصد، است.

حال آن‌که سرانۀ زمان استفاده از اینستاگرام به‌عنوان رسانه‌ای که دارد در مرجعیت قرار می‌گیرد، به‌صورت هفتگی در کشور به ۴.۰۹ ساعت می‌رسد (این میزان و دیگر درصدها مربوط به زمان قبل از فیلتر است)، و نکتۀ شایان توجه در استفاده از اینستاگرام، مربوط به نسلZ (متولدین ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۲) می‌شود که در هفته حدودِ ۱۰ ساعت، اینستاگرام مصرف می‌کنند، و دشواری دسترسی به اینترنت، ما را با نسلی مواجه می‌کند که اکنون به‌طور میانگین ۱۰ ساعت (حتی گاهی بسیار بیشتر) از زمان‌شان خالی شده و درواقع نمی‌دانند با این خلاء چه کنند، چرا که عادت‌وارۀ رفتاری آن‌ها شکل گرفته، بدون اینکه هیچ جایگزین مناسب و درخوری داشته باشند، و به تعبیری این اعتیاد آن‌ها منجر به رفتارهای عصبی، بروزهای هیجانی ناهنجار و خشن می‌شود.

و اما در مواجهه افراد با اینترنت، نباید این نکته را نادیده گرفت که مهم‌ترین انگیزه‌های افراد از حضور در فضای مجازی انگیزه‌های اجتماعی مثل ارتباط با آشنایان است و ارتباط با دوستان و خانواده هدف اصلی استفاده از پیام‌رسان‌هاست.

و درنهایت این موضوع بسیار حائز اهمیت است که استفاده از اینترنت و هزینه‌کردن برای آن، بسته به فرهنگ و سطحِ تحصیلات افراد است که بنا بر نوع نیازشان از آن بهره‌مند می‌شوند؛ بنابراین نمی‌توان گفت اینترنت یک کالای مصرفی لاکچری است، و میزانِ درآمدِ افراد، ارتباط مستقیم و زیادی با میزان استفاده‌شان از اینترنت ندارد.