اصرار به اجبار

علی شمیرانی
اگرچه شاید رویه باقی نگذاشتن حق انتخاب برای کاربران در موارد فیزیکی نظیر خودرو، دارو، لوازم خانگی و ... تا حدودی موفق بوده باشد اما در مورد فضای سایبری شاید با همین مدل و قطعیت نتوان جلو رفت. 

بحث انتقال کاربران اینترنت به سمت اینترانت، در حالی مطرح است که فیلترشکن‌ها همچنان فعال و در دسترس هستند. از گوشه و کنار زمزمه واردات تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای به گوش می‌رسد و اینترنت در اوکراین نیز با همین روش برقرار است.

از این موارد گذشته، کاربران در خصوص نمونه‌هایی که به اجبار و از جمله در مدارس در حال استفاده از آنها هستند،  گلایه‌هایی درباره کیفیت و کارایی فنی و پشتیبانی آنها مطرح می‌کنند.

و البته فرای تمام این موارد، مباحث مربوط به حریم خصوصی و اعتماد به امنیت داده‌ها و تعاملات بر بسترهای داخلی نیز مطرح است و مادامیکه چالش‌های مذکور نادیده گرفته می‌شود، شکاف موجود نیز به قوت خود باقی می‌ماند.

لذا صرف احساس تهدید از سوی پلتفورم‌های خارجی، دلیل مکفی برای راه‌اندازی و موفقیت نمونه‌های داخلی نیست. 

در راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی و محصولات سخت‌افزاری و نرم‌افزاریِ موفق، انبوهی از نخبگان حوزه‌های حقوقی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، ارتباطاتی، اقتصادی، آماری، رسانه‌ای، تبلیغاتی، فرهنگی، بازاریابی و تحلیل‌گران کسب‌وکار در کنار تیمی از متخصصان طراحی، برنامه‌نویسی، گرافیک، امنیت و غیره جمع شده‌اند که شاهد خلق نمونه‌های جهان‌شمول هستیم.

لیکن در ایران همچنان با تکرار سبک مرسوم و قدیمی، یعنی چند مصاحبه، طراحی پوستر، اینفوگرافی، بنر، بخشنامه، فیلترینگ، وعده، جرم‌انگاری حضور در نمونه‌های خارجی و امثالهم، انتظار بر تحول، محو ابهامات موجود و بازگشت اعتماد است. (روشی که ناکارآمدی آن از سال‌ها قبل تا کنون مشهود و غیر قابل انکار است.)

در همین فضای مجازی اما ما شاهد موفقیت نسبی برخی نمونه‌های داخلی همچون فروشگاه‌ها و تاکسی‌های اینترنتی هستیم که به علت عدم سرویس‌دهی یا ممنوعیت حضور فیزیکی رقبای خارجی در ایران، پا گرفته‌اند. همچنین هستند نمونه‌هایی که با وجود باز ماندن و فیلترنبودن نمونه‌های مشابه خارجی، امکان فعالیت یافته، و برای خود مشتری و مزیت رقابتی پیدا کرده‌اند که مارکت‌های اندرویدی و iOS از آن جمله هستند.

لذا مقصود این است که در راه‌اندازی نمونه‌های داخلی یا باید به سمت مزیت‌های رقابتی پیش رفت و یا باید چالش‌های مذکور را رفع کرد و در نهایت نیز حق انتخاب را به بازار رقابت و مشتری سپرد.