واردکنندگان در چرخه معیوب واردات گرفتار هستند

آی‌تی‌من- تامین‌کنندگان کالاهای IT در کشور، سالهاست گرفتار چرخه معیوب واردات هستند. عدم تعامل میان بانک‌ها و بانک مرکزی، قطع و وصلی‎‌های مکرر سیستم یکپارچه و برخط سامانه جامع گمرکی، تست و آزمایش مکرر کالاها (استاندارد و مخابرات)، گواهی بازرسی، تخصیص و تأمین ارز، کد ساتا و اظهارحمل، اعتبار سنجی تجار در سیستم، عدم توجه کارشناسان مجازی به اظهارات صاحب کالا، سخت‌گیری‌های بی‌مورد در مورد تعرفه و از همه مهم‌تر تصمیمات یک شبه و غیر کارشناسی جهت ترخیص کالا، بستر نامناسبی را برای فعالیت واردکنندگان این صنعت ایجاد کرده است و با وجودی که کارشناسان حوزه IT به کرات در مورد این موانع بحث و اظهارنظر کرده‌‎اند و با توجه به اینکه سرعت و زمان در ارایه خدمات و توزیع اقلام ICT نقش بسزایی دارد، خواستار رفع معضلات شده‎‌اند. اما نه تنها تاکنون راه به جایی نبرده و نتیجه‎‌ای نداشته است، بلکه هرازگاهی یک مشکل و گرفتاری جدید نیز  به این مشکلات اضافه می‌‎شود.

در این میان چنین احساس می‌‎شود که نگاه مسوولان گمرک به واردکنندگان نیز اغلب با شک و سوءظن همراه هست و سوابق واردکنندگان خوشنام که با  مشقت و سختی‌ تحریم‌های تجاری بین‎‌المللی را به جان می‎‌خرند و اجازه نمی‎‌دهند کمبود کالا و به خصوص تکنولوژی‏‌های جدید و های‎تک در کشور حس شود، هیچگاه مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
 
ntsw و دو هفته سردرگمی واردکنندگان


 
با وجود تمام مسایل و مشکلات بی‎‌شماری که واردکنندگان کالا دائما با آن دست و پنجه نرم می‎‌کنند، هفته گذشته وزارت صمت نیز به مقوله واردات کالا ورود کرد و بدون مقدمه و به یکباره فرایند اظهار کالا به گمرک را تغییر داد و به این ترتیب واردکنندگان دو هفته بین بانک مرکزی و گمرکات سردرگم شدند.

ماجرا از این قرار بود که به درخواست وزارت صمت اطلاعات کالاهایی که از طریق سامانه بانک مرکزی به سامانه گمرک به نام پنجره واحد ارسال می‌شد، از این پس باید از طریق سامانه جامع تجارت دریافت و ارسال شود و بانک مرکزی با ارسال نامه‎‌ای به گمرک ایران اعلام کرد که اطلاعات تامین ارز را به صورت مستقیم فراهم نخواهد کرد و باید اطلاعات از طریق سامانه جامع تجارت دریافت شود. در حالی که سامانه جامع تجارت متعلق به وزارت صمت از نظر فنی آمادگی اجرای این کار را نداشت و پروتکل‎‌های تبادل اطلاعات دو سامانه گمرک و وزارت صمت باهم سازگاری نداشتند.

فرهاد غنی زاده، یکی از کارشناسان حوزه فاوا در این خصوص گفت: تقریبا بخش مهمی از اظهار کالا  از طریق EPL - سامانه جامع امور گمرکی - انجام می‎‌گیرد و در واقع سامانه تایید منشا ارز بانک مرکزی است. اما اخیرا با ورود وزارت صمت به این مقوله تعیین منشاء ارز در سایت سامانه جامع تجارت (ntsw) هم می‌بایستی تایید شود.

وی افزود: اما با توجه به مشکلات احتمالا فنی و ناهماهنگی بین گمرک و بانک مرکزی اکثر واردکنندگان نتوانستند اظهار منشا ارز را اخذ و اقدام به مراحل ترخیص و خروج کالای خود از گمرکات کنند.

غنی زاده تصریح کرد: ظاهرا سامانه جامع تجارت فرامرزی بستری مناسب برای ورود تمام ارگان‌هایی که توانمندی نظارت در کند شدن مراحل ترخیص را دارند، فراهم کرده‌است و تجربه ثابت کرده که مدت زمانی به طول می‌انجامد تا وزارت صمت، گمرک و بانک مرکزی برای به‌روزرسانی سامانه در تعامل باشند تا بتوانند مشکلات فنی سامانه را برطرف کنند.

غنی زاده تاکید کرد: آنچه مسلم است؛ یک مرحله دیگر به مجوزهای واردات اضافه خواهد شد و به این ترتیب مشکلی بر مشکلات ترخیص کالا که مرحله‎‌ای اجتناب ناپذیر از واردات است، اضافه می‎‌شود که متاسفانه همیشه به ضرر سرمایه‎‌گذاران تامین کالا، تولیدکنندگان و در نهایت مصرف کنندگان خواهد بود.

آزمون و خطای وزارت صمت 
شاهرخ انوشیروانی از دیگر کارشناسان صنف فاوا نیز در این رابطه گفت: تصمیم سازمان صمت در تغییر فرایند اظهار کالا به گمرک روش آزمون و خطا بود که در نهایت ابتدای هفته جاری مجبور به عقب نشینی شد تا سامانه جامع تجارت از لحاظ زیرساختی و فنی آمادگی لازم را پیدا کند.

وی افزود: از شنبه بانک مرکزی تبادل اطلاعات با گمرک را از سر گرفت و مشکل تایید منشأ ارز اظهارنامه‌های گمرکی و یا تایید سامانه‌ای ارز در زمان ترخیص کالا برطرف شد و صاحبان کالا مجددا طبق روال قبل به اظهار کالا پرداختند.

وی اضافه کرد: در حال حاضر واردکننده تنها باید انبار خود را در سامانه جامع تجارت اعلام کند و به‌ شرط تایید انبار در سامانه جامع تجارت، کالا امکان ترخیص پیدا می‌کند.

وی در خصوص تاثیر این اقدام وزارت صمت بر روی رسوب کالا در گمرک و افزایش هزینه تمام شده ترخیص کالا گفت: با توجه به اینکه این مصوبه مدت زمان کوتاهی اجرایی شد و از آنجایی که بازار در این روزها کاملا بلاتکلیف است و واردکنندگان به شدت تحت تاثیر نوسان نرخ دلار و جو روانی تحریم‎‌ها  قرار دارند، این موضوع منجر به رسوب کالا یا افزایش هزینه ترخیص کالا نشد. اما در هر صورت فعالان اقتصادی بیش از یک هفته سردرگم و اذیت شدند.
 
EPL،بهینه شدن فضای کسب و کار یا  باری بر دوش واردکنندگان



فرهاد غنی زاده همچنین در مورد گمرک الکترونیکی و ضعف‌‎های آن گفت: پنجره واحد تجارت فرامرزی سال 1394-1393 با ماموریت بهینه شدن فضای کسب و کار و کنترل صحیح آمار واردات و صادرات و همچنین تسریع در امر ترخیص کالا و نظارت بر مراحل آن شکل گرفت. مقرر بود ضمن سرعت بخشیدن به اخذ کلیه مجوزها در فرایند اتوماسیون پنجره واحد، سرمایه‎‌گذاری‌ها به نفع مصرف کننده و اقتصاد کشور باشد.

وی افزود: با اجرایی شدن پنجره واحد تجارت فرامرزی درآمدهای گمرک نسبت به سال‌های قبل افزایش چشمگیری یافت. اما قرار بر این بود که ضمن اینکه درآمد دولت افزایش پیدا کند تجار و مصرف کنندگان نیز بتوانند از این مزایای این سامانه  بهره‎‌مند شوند. در صورتی که از همان زمان دردسرهای تولیدکنندگان، واردکنندگان و مصرف‎‌کنندگان آغاز شد.

وی همچنین اضافه کرد: طی 7 الی 8 سال اجرایی شدن سامانه جامع امور گمرکی، هر ماه این سامانه در حال تغییر است و بازرگانان به صورت روزانه و هفتگی با پازلی از مشکلات و قوانین خلق‌الساعه مواجه‎‌اند و مجبورند خود را با تغییرات سامانه بروز کنند که سرمایه و زمان را در بیشتر مواقع از دست خواهند داد.

وی با بیان اینکه اکثر این محدودیت‌ها ظاهرا برای جلوگیری از تخلفات و کنترل ارز (بنا به شرایط مالی، سیاسی و اقتصادی دولت) ایجاد شده است، گفت: شخصا اعتقاد دارم پنجره واحد تجارت فرامرزی با تمرکز بر روان‎سازی و آرامش تجارت طراحی نشده است که این خود بحث مفصلی نیاز دارد.

وی گفت: کاملا بدیهی است رفع موانع و مشکلات موجود در روند واردات کالا به کشور مستلزم تعمق بیشتر در زمان تنظیم و ابلاغ بخش‌نامه‌های جامع و مفید و همچنین جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی است.

در واقع مراحل ترخیص کالا اگر به طول بینجامد به غیر از اینکه سرمایه بازرگانان به خطر می‎‌افتد، زنجیره تامین کالا نیز دچار مشکل خواهد شد.