عملیات توثیق هوشمند در سامانه ستاره تشریح شد

آی‌تی‌من- محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد و دارایی در نشست هم افزایی سردبیران و دبیران رسانه‌های اقتصاد دیجیتال در خصوص سامانه «ستاره» که به میزبانی سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد، با اشاره تولد فرایند نوین توثیق در کشور، گفت: در سال‌های اخیر، زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز برایپرداخت‌های اعتباری و مدت‌دار در اقتصاد کشور وجود نداشت و مردم مجبور به استفاده از چک، سفته و سایر روش‌های سنتیبرای توثیق بودند.

وی افزود: سامانه ستاره با هدف هوشمند و آنلاین‌سازی توثیقدر کشور پایه گذاری شده است. رویکرد طراحی این سامانه جدید آن است که نهادهای متولی دارایی‌های برنامه پذیر در کشور، به این سامانه متصل شده و شرکت‌های جدیدی در اقتصاد فناوری‌های مالی کشور پایه ریزی شوند.

مشاور وزیر اقتصاد افزود: مشابه تحولی که در حوزه پرداخت پس از رویش بانکداری الکترونیکی و با ایجاد سامانه شاپرک پایه ریزی شد و مصرف کارت بانکی و استفاده از پرداخت الکترونیکی به جای پول نقد توسعه پیدا کرد و به واسطه همیننوآروی بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارهای گوناگون پایهگذاری شدند و زیرساخت مورد نیاز برای فروشگاه‌های اینترنتینیز ایجاد شد.

وی افزود: امروز نیز شاهد آغاز یک نوآوری نهادی در حوزه پرداخت‌های مدت دارد هستیم. در واقع با برداشتن این گام ما از پرداخت‌های نقدی عبور کرده و زیر ساخت‌هایی برای پرداخت‌هایمتعهدانه را پایه ریزی می‌کنیم. این زیر ساخت تحت عنوان سامانه یا سوئیچ «توثیق الکترونیک روشمند و هوشمند» به اختصار «ستاره» معرفی شده است.

جلال با اشاره به همکاری نهادهای گوناگون در معماری سامانه ستاره، گفت: دارایی مردم در اختیار متولی امر آن قرار خواهد گرفت. این زیر ساخت در قالب یک دسترسی الکترونیکی برایتعریف یک تراکنش توثیق مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع متولی باید بتواند احراز هویت، احراز دارایی و احراز قیمتانجام دهد و همچنین باید بتواند فرمان توثیق، فرمان آزادسازی، فرمان فروش و فرمان افزایش وثیقه را صادر کند و در یک کلان تصویر تمام عملکردهای لازم برای شکل دادن یکتراکنش توثیق را در اختیار داشته باشد.

وی افزود: برای مثال در حوزه سهام و اوراق بهادار که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی (سمات) به عنوان متولی دارایی‌های مردم در بازار سرمایه شناخته می‌شود، در حوزه سهام و اوراق پیشگامشده و امکان توثیق سهام و اوراق بهادار را فراهم کرده است.

وی با توضیح فرایند توثیق در سامانه ستاره، گفت: در واقع این سامانه باید بتواند تقاضای توثیق را به نهادهای متولیدارایی هدایت کند.

جلال در ادامه اظهار داشت: به طور کلی تعدادی نهاد در تراز بالایسامانه ستاره وجود خواهند داشت که همان نهادهای متولینظیر شرکت سپرده‌گذاری مرکزی هستند. در تراز پایین اینسامانه نیز نهادهایی پایه گذاری خواهند شد که قرار است تراکنش‌های توثیق را از سطح جامعه دریافت کنند که اجمالاآنها را سی. اس. پی (Collateral Service Provider) خطاب می‌کنیم. این شرکت‌ها و نهادهای مالی در سطح اقتصاد کشور حرکت کرده و تقاضا برای توثیق را جمع آوری کنند.

وی در تشریح این موضوع گفت: برای مثال فرد به یکبانک(سی. اس. پی) مراجعه کرده و تقاضای وام می‌کند؛ بانک با اتصال به سامانه ستاره، می‌تواند دارایی‌های احراز شده فرد، مثلا سهام را از نهاد متولی آن نوع خاص از دارایی استعلام کند و بدین ترتیب روند توثیق انجام شود. نکته مهم اینجاست که در شاپرک بانک‌ها نقش نهاد‌های بالادستی را داشتند اما در ستاره بانک‌ها کسانی هستند که تراکنش توثیق را به سمت نهاد متولیدارایی هدایت می‌کنند.

جلال در پاسخ به سوالی مبنی بر چگونگی ارتباط فین‌تک‌ها با سی اس پی‌ها، گفت: دستورالعمل سی اس پی‌ها هنوز نهایینشده و در حال تدوین است و هنوز هیچ تصمیمی‌در این رابطه گرفته نشده است. ممکن است ملاحظاتی وجود داشته باشد چراکه برای مثال در تراکنش پرداخت، این تراکنش در لحظه ثبت شده و تسویه همان موقع انجام می‌پذیرد اما تراکنش‌های توثیق و تراکنش‌های پرداخت مدت دار اموری ادامه دار هستند برای همینملاحظات حقوقی بیشتری در این خصوص وجود دارد. لذا بایدبا احتیاط بیشتری در این خصوص پیش رفت تا ساختار سی اس پی‌ها هم از نظر چابکی و هم از نظر رعایت ملاحظات حقوقی از وضع خوبی برخوردار شود.

وی با اشاره به ارتباط سه بانک ملی، رسالت و مهر به سامانه ستاره، افزود: سه بانک که در زمینه تسهیلات خرد پیشتازهستند به API‌های مربوطه دسترسی پیدا کرده و میتوانندسرویس توثیق را ارائه کنند. البته توصیه ما به بانک‌ها ایناست که علاوه بر خودشان، این سرویس را در اختیارفینتک‌ها و شرکت‌های حوزه فناوری قرار دهند تا عمق عملیاتی تراکنش‌های توثیق در کشور افزایش پیدا کند.

وی در پاسخ سوالی در رابطه با متولی سامانه ستاره، گفت: سامانه ستاره در واقع سوئیچی حاکمیتی در اختیار وزارت اقتصاد و امور داریی است و بانک‌ها در حال حاضر نقش سی اس پی‌ها را ایفا می‌کنند.
​​​​​​​
مشاور وزیر اقتصاد در پایان با اشاره به پیچیدگی‌هایطراحی سامانه ستاره به دلیل آنکه یک نهاد جدید در اقتصاد کشور است، گفت: این کار اقدام سنگین و پر زحمتی در گام اول بود چرا که قرار بود نهاد جدیدی پایه گذاری شود و به نظرم شرکت سپرده‌گذاری مرکزی هم به دلیل تجربه‌ای که در زمینهتوثیق سهام عدالت داشت و هم از بابت اینکه شاید سهام یکیاز در دسترس‌ترین و پیشرفته‌ترین دارایی‌های برنامه پذیر در سطح کشور که هم شمولیت عام دارد و هم کاملا الکترونیکیاست و فرامین توثیق روی آن به صورت حقوقی و اجراییپیاده سازی شده است، این باور را ایجاد کرد که این ایدهمی‌تواند در آینده توسعه پیدا کند و بسیاری از نهادها و شرکت‌های جدید در حوزه فناوری مالی امکان رشد و بلوغ پیداکنند.