تحریم‌های آمریکا چطور به داستان موفقیت چین تبدیل شد؟

آی‌تی‌من- هنگامی‌که شرکت هواوی از یک تلفن هوشمند ۹۰۰ دلاری رونمایی کرد، سیاستمداران از واشنگتن گرفته تا توکیو را از پیشرفت سریع فناوری نیمه‌رسانای چین را از این دستاورد به نگرانی انداخت. موفقیت شرکت تراشه سازی SMIC در تحویل پردازنده‌های هفت نانومتری به هواوی، چین را غرق شادی کرد و باعث شد واشنگتن برای شکست ظاهری در این زمینه، زیر سوال برود.

دستاوردهای شرکت SMIC از این جهت شگفت آورتر هستند که این شرکت به مدت بیش از یک دهه هدف محدودیت‌های تجاری آمریکا قرار داشته و در سال ۲۰۲۰، رسما در لیست سیاه واشنگتن قرار گرفت. وزارت بازرگانی آمریکا قرار است کنترل گسترده‌ای را روی خرید هرگونه تجهیزات یا نرم افزار آمریکایی توسط این شرکت اعمال کند اما این وزارتخانه همچنان به تامین‌کنندگان شرکت SMIC در بعضی از موارد، مجوز فروش صادر می‌کند. قانونگذاران و کارشناسان صنعت آمریکایی اکنون از دولت بایدن می‌خواهند این سرکوب را حتی به بهای تشدید تنش‌ها میان آمریکا و چین، تشدید کند.
دولت آمریکا گفته است استراتژی تراشه، تلفن‌های هوشمند چین را هدف نگرفته بلکه علیه توانمندی‌های نظامی‌این کشور بوده است. نیمه‌رساناها، اساس صنعت فناوری را تشکیل می‌دهند و از مدل‌های هوش مصنوعی گرفته تا رایانش ابری، پهپادها، تانک‌ها و موشک‌ها را امکان پذیر می‌کنند.

در حال حاضر، شرکت SMIC محبوب سرمایه گذاران چینی است. از وقتی که گوشی میت ۶۰ پروی شرکت هواوی در اواخر اوت معرفی شد، سهام این شرکت ۲۲ درصد معادل حدود پنج میلیارد دلار، رشد کرده و صاحب سومین عملکرد خوب در شاخص شرکت‌های چینی بازار هنگ کنگ شده است.

مساله برای شرکت SMIC در بلندمدت این است که آیا می‌تواند تراشه‌های پیشرفته را به صورت انبوه تولید کند یا آمریکا مانع توانمندی‌هایش خواهد شد. جینا ریموندو که بر محدودیت‌های فناوری دولت بایدن علیه چین نظارت دارد، اعلام کرده که چین فاقد ظرفیت تولید این قطعات به صورت انبوه است اما برن جی لین، از افراد باتجربه صنعت و نائب رئیس سابق شرکت SMIC می‌گوید آمریکا، توانمندی‌های این شرکت را دست کم گرفته است.

شرکت SMIC سال‌هاست که دستگاه‌های تراشه‌سازی از جمله مدل‌های مشابه تجهیزات لیتوگرافی فرابنفش عمیق شرکت هلندی ASML را که برای تولید نیمه‌رساناهای هفت نانومتری استفاده شده‌اند، انبار کرده است. طبق گزارش بلومبرگ، شرکت SMIC از دستگاه‌های شرکت ASML  برای تولید تراشه هواوی استفاده کرده است.

شرکت SMIC که یکی از بهترین موفقیت‌های چین در تولید تراشه‌های پیشرفته بوده، مدت کوتاهی پس از تاسیس این شرکت، هدف آمریکا قرار گرفت. واشنگتن در سال ۲۰۰۵، برنامه خود برای خرید تجهیزات تراشه‌سازی به ارزش یک میلیارد دلار از شرکت AMI را به دلیل واهمه از رقابت این شرکت با شرکت میکرون تکنولوژی، متوقف کرد. همان سال، تایپه موسس SMIC را به دلیل نقض قوانین سرمایه گذاری در هنگام تاسیس SMIC، جریمه کرد. در سال ۲۰۰۹، دادگاهی در کالیفرنیا، اعلام کرد شرکت SMIC، به طور نادرست از اسرار تجاری TSMC استفاده کرده است.

این شکست‌های اولیه، باعث شد شرکت SMIC به عنوان یک رقیب ضعیف جنجالی شهرت پیدا کند. دولت شانگهای به وضوح حامی‌این شرکت بود. شرکت SMIC همچنین با دولت‌های شهری دیگر هم روابطش را توسعه داد تا پایگاه‌های تولید محلی را گسترش دهد.

شرکت SMIC به سرعت کارخانه‌هایی در سراسر چین راه‌اندازی کرد و برای کسب قراردادها، با شرکت تایوانی TSMC به رقابت پرداخت. این شرکت استخدام مدیران و مهندسان تایوانی را برای نظارت برای توسعه فعالیتش، آغاز کرد. ارتباط‌های مالی این شرکت تراشه‌سازی، کمک کرد مشتریان بزرگی از جمله شرکت‌های بزرگ آمریکایی کوالکام و برادکام جذب شوند و در این مسیر، حمایت دستگاه‌های قدرتمند مانند «بیگ فاند» که ابزار سرمایه گذاری اصلی چین در حوزه نیمه‌رسانا است را به دست آورد.

سپس، در دسامبر سال ۲۰۲۰، دولت ترامپ، شرکت SMIC را برای حمایت از ارتش چین، در لیست سیاه قرار داد اما این شرکت منکر این ادعا شد. اضافه شدن به این فهرست، به معنای آن بود که شرکت‌های آمریکایی برای فروش به SMIC، باید از وزارت بازرگانی آمریکا مجوز دریافت کنند.

محدودیت‌ها علیه شرکت SMIC، به زودی تشدید شد. آمریکا در اکتبر سال ۲۰۲۲، کنترل‌های صادراتی تاریخی علیه این شرکت اعلام کرد که شامل محدودیت فروش تجهیزات تراشه سازی پیشرفته به کارخانه‌های چینی بود که تراشه‌های ۱۴ نانومتری یا پایین‌تر را تولید می‌کنند.

اما این محدودیت‌ها روزنه‌هایی داشتند؛ در حالی که مقررات آمریکا برای شرکت‌های تراشه‌سازی آمریکایی فورا اجرایی شد اما چند ماه طول کشید تا دولت بایدن موفق شود حمایت دولت‌های هلند و ژاپن را جلب کند. در نتیجه، شرکت‌های هلندی و ژاپنی همچنان به فروش دستگاه‌های پیشرفته به مشتریان چینی ادامه دادند. شرکت ASML می‌تواند تا پایان امسال تحت مقررات دولت هلند، دستگاه‌های تراشه‌سازی پیشرفته را به مشتریان چینی بفروشد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، سرنوشت شرکت SMIC هنوز نامعلوم است. دولت بایدن همچنان در تلاش است تا واکنش خود به همکاری این شرکت با هواوی را که در لیست سیاه قرار دارد، تنظیم کند. آمریکا مجموعه جدیدی از کنترل‌های مربوط به تراشه را در اکتبر رونمایی کرد تا محدودیت‌ها برای همکاری تجاری در چین را تشدید کند.